Even lachen naar het vogeltje

Hoeveel foto’s maak jij tijdens een dagje uit op je smartphone? Wat je ook antwoordt, ik weet zeker dat de gemiddelde 19e-eeuwse fotograaf met zijn oren zit te klapperen als hij dat hoort. Vandaag laat ik Douglas Burns uit Kerst in Rose Cottage (en de vriend van Ryan uit De weg naar Rose Cottage) vertellen wat er in de victoriaanse tijd bij fotografie kwam kijken.

Une noche chez le photographe door Pascal Dagnan-Bouveret
[publiek domein, via Wikimedia Commons]

Sta nu eens stil!

Ja, beste mensen, ik val meteen maar met de deur in huis. Wie wil fotograferen moet geduld hebben. Veel geduld. Het kost tijd om de juiste omstandigheden te creëren, de glasplaat voor te bereiden, en natuurlijk om de foto te nemen. Als mensen voor een foto poseren, gebruiken ze wel eens een hoofdsteun om lang genoeg stil te staan, of ze leunen op een stapel boeken of zoiets. Dieren en kinderen vormen een grote uitdaging! Als ze bewegen, kun je zomaar een hond met vijf poten zien, of een kind met zo’n wazig hoofd dat het een soort geestverschijning lijkt. Als dat jouw kind is, wordt je niet blij van zo’n foto. Als het om jouw hond gaat... nou ja, aan die voorspelling waag ik me niet. Vind jij ook dat volwassenen vaak zo ernstig kijken op een portret? Probeer dan maar eens een paar tellen te glimlachen zonder kramp in je kaken te krijgen. En niet bewegen, hè? Dat is echter niet het enige punt. Een vriendelijke glimlach kan er best mee door. Maar wie een beetje serieus genomen wilt worden, laat zich toch niet met een onnozele grijns vereeuwigen?

Der Photograph door Hermann Neuber (ca. 1890)
[publiek domein, via Wikimedia Commons]

De gevoelige - en natte - plaat

Ik wil niet opscheppen, maar voor het nemen van de foto moet je ook wat kennis van chemicaliën in huis hebben. Ryan heeft me op het hart gedrukt dat geen enkele lezer op een scheikundige verhandeling zit te wachten, dus ik zal het simpel houden. We fotograferen op een glasplaat, die met behulp van zilvernitraat en collodium lichtgevoelig is gemaakt: het collodiumprocedé. Omdat het nemen en het ontwikkelen van de foto moeten gebeuren voordat de plaat is opgedroogd, noemen we dit ook wel natte-plaatfotografie. Dus wat doe ik? Glasplaat grondig schoonmaken, de stroperige collodium opgieten en over de plaat verdelen, een tijdje in een zilverbad leggen… Wacht, ik laat me meeslepen. Het einde van het liedje is dat ik de natte glasplaat uiteindelijk in een lichtdichte cassette in de camera schuif, de beschermwand weghaal, de kap van de lens neem... en voilà, de foto is genomen. Nu moet ik hem ook meteen ontwikkelen, anders ben ik alsnog te laat. Zo ben ik dus zeker 20 minuten bezig met één enkele plaat.

Focusing door Emilie V. Clarkson (1893)
[publiek domein, via Wikimedia Commons]

Een pakezel

Voel je hem aankomen? Door al die werkzaamheden die ter plekke moeten gebeuren voordat de plaat opdroogt, moet ik altijd een donkere kamer in de buurt hebben. Anders gaat het nooit lukken om de plaat op tijd te verwerken. Hiervoor zijn draagbare tentjes beschikbaar, waarin ik ook de benodigde chemicaliën kan meenemen. Voor mij een hoop gesjouw, maar iemand als Lord Abbington neemt gewoon een knecht mee, die meteen ook de akeligste klusjes kan overnemen. Vandaar dat fotografie nog altijd vooral een hobby voor rijke mensen is. En dan heb ik het nog niet over de kosten van alle benodigdheden. Of de grootte van de camera’s, want voor een groter formaat foto heb je ook een grotere glasplaat nodig.

Mobiele donkere kamer, afbeelding uit The silver sunbeam: a practical and theoretical text-book on sun drawing and photographic printing, 1873
[CC0 1.0, via Flickr]

De gevoelige - en dróge - plaat

In 1871 vond een zekere meneer Maddox iets nieuws uit en ik zou de man wel kunnen zoenen! De droge platen die hij bedacht, zijn sinds 1878 in de handel en een enorme stap voorwaarts. Ik koop ze kant en klaar: van tevoren geprepareerd en lichtgevoelig gemaakt. Zolang ze niet aan het licht worden blootgesteld, kunnen ze zowel vóór als na het nemen van de foto langer worden bewaard. Het duurde even voordat met deze platen net zulke scherpe foto’s konden worden gemaakt als met de natte platen, maar dat is nu geen probleem meer. Zo langzamerhand stappen veel fotografen hierop over, en dat geldt ook voor mij.

Developing and printing, Life Cartoons, Detroit Publishing Company
[publiek domein, via Wikimedia Commons]

Het resultaat

We zijn nog niet verder gekomen dan een negatieve afbeelding op een glasplaat en mijn tijd is op. Zei ik niet dat je geduld moest hebben? De volgende keer zal ik vertellen over het eindresultaat. Wat zijn populaire afbeeldingen en wat doen we ermee? En wie laat zichzelf portretteren? Tot dan!