Waarmee kan ik u van dienst zijn?

Neem een adellijke familie als de Grants uit De weg naar Rose Cottage. Of de Crawleys uit de tv-serie Downton Abbey, misschien iets bekender. 😉 Waar zouden ze zijn zonder een heel leger personeelsleden? Het antwoord: nergens! Want terwijl zo’n familie aanzien geniet en verantwoordelijkheden heeft, wordt achter de schermen hard gewerkt om die levensstandaard mogelijk te maken.

Vandaag leggen we daarom ons oor te luister bij verschillende personeelsleden van Abbington Court, het landhuis waar Daisy uit De weg naar Rose Cottage gaat werken.

Madame is Receiving (Madame has a Guest) door Rémy Cogghe

[publiek domein, via Wikimedia Commons]

Keukenmeid Emily Henley

Ik ben op mijn veertiende begonnen als keukenhulpje. Dat betekent ’s morgens vroeg opstaan om de fornuizen te zwarten en aan te maken. Na elke maaltijd deed ik de vaat en schrobde ik de koperen pannen met een mengsel van zout, zilverzand en azijn. Groenten wassen, schrapen en schillen hoorde ook bij mijn taken, en natuurlijk het schoonmaken van de keuken. Nu ik dertig ben en ervaring heb, werk ik écht aan de maaltijden. Die voor het personeel bereid ik zelfs helemaal zelfstandig. Ook help ik de huishoudster met het bereiden van jam en cakejes. En ingemaakt fruit en tafelzuur, of limonade in de zomer. Maar alleen als ze tevreden over me zijn en niet bang dat ik iets zal stelen...

Chatterboxes door Thomas Kennington
[publiek domein, via Wikimedia Commons]

Kokkin

Ja ja, nu mag ik het woord voeren, maar in De weg naar Rose Cottage wordt mijn naam geen enkele keer genoemd! Toch druk ik mijn stempel op het verhaal, want zonder mij zouden al die exclusieve gerechten niet bij de Grants op tafel staan. En het personeel zou geen stevige maaltijd krijgen om het werk vol te houden tot in de kleine uurtjes na een bal. Bedenk maar eens hoeveel voorbereiding een zesgangendiner voor twintig gasten vraagt! Mijn positie hier is essentieel en ik bespreek dan ook dagelijks de menu’s en gerechten met mevrouw Grant. Daardoor weet ik welke ingrediënten ik uit de groentetuin, het dorp of zelfs de stad moet laten komen. En welke opdrachten ik de keukenmeiden moet geven. Een ervaren keukenmeid als Emily Henley weet wel hoe ze vlees moet braden of de gangbare groenten moet bereiden. Zo houd ik mijn handen vrij voor speciale pasteitjes, crèmes en entrées. Als die meiden nu ook maar betrouwbaar waren...
Bij de grootste landhuizen hebben ze een Franse chefkok in dienst, maar als je het mij vraagt zijn dat alleen maar opscheppers!

Apple Dumplings door George Dunlop Leslie
[publiek domein, via Wikimedia Commons]

Kamermeisje Sarah Snowe

Ik heb niet veel tijd voor een verslag, hoor. De ontvangstkamers (eetkamer, salon, grote hal...) moeten namelijk aan kant zijn voordat de familie om 9.30 uur komt ontbijten. Dat betekent de luiken openen, de haarden aanmaken, alles afstoffen en de vloeren vegen. Daarbij gebruiken we vochtige theeblaadjes om stofwolken te voorkomen.
Na het ontbijt stuurt mevrouw Jenkins ons naar boven om de slaapkamers te doen. Waswater weggooien, kamerpotten legen, bedden opmaken... En altijd zijn we alert op bedwantsen! Brr!
In de middag worden we aan het werk gezet met koper poetsen of linnengoed herstellen. Misschien dat we nu een momentje voor onszelf hebben, zodat ik u te woord kan staan. Maar we helpen ook telkens bij het dekken en afruimen van de eettafel, waarbij we al het fijne porselein afwassen.
’s Avonds brengen we opnieuw de slaapkamers van de familie op orde, maar aan hun kostbare spullen mogen we beslist niet komen. Wat is er toch veel verschil in deze wereld...
Pas na het diner van de familie eten wij onze eigen avondmaaltijd. De tijd daarna is eindelijk van onszelf, maar we trekken ons al snel op onze gedeelde zolderkamers terug. Morgen wacht weer een drukke dag.

De kroonluchter in de grote salon wordt gestoft
[Hallwyl Museum, Jens Mohr, CC BY-SA, via Wikimedia Commons]

Kamenier Daisy Wilkins

Een rijke dame als mevrouw Grant kleedt zich minstens zes keer per dag om. Alleen dat houdt een kamenier al flink bezig, want al die verschillende outfits met bijpassende accessoires moeten goed onderhouden worden. Daarnaast ben ik verantwoordelijk voor haar verzorgingsproducten, de sieraden en eigenlijk alle persoonlijke dingen.
Een kamenier heeft een heel andere opleiding gehad dan andere dienstmeisjes. Net als ikzelf gaan ze vaak een periode bij een kleermaakster in de leer en volgen ze een kapperstraining. Voor buitenlandse reizen is het nuttig om Frans te leren spreken. Het meeste heb ik echter in de praktijk geleerd, terwijl ik mijn eerste twee jongedames onder mijn hoede had. Franse en Zwitserse kameniers zijn populair, maar vanwege de vertrouwelijkheid is een goede afkomst sowieso belangrijk. Je begrijpt dat vertrouwen tussen een dame en haar kamenier essentieel is. Waar dat ontbreekt, kan erg veel mis gaan!

Back from the ball door Alfred Philippe Roll
[publiek domein, via Wikimedia Commons]

Huishoudster mevrouw Jenkins 

Deze positie is de kroon op mijn carrière in huishoudelijke dienst. Ooit ben ik als jong kamermeisje begonnen, maar ik ben opgeklommen en heb ervaring opgedaan, zodat ik nu precies weet hoe een groot huis als Abbington Court piekfijn verzorgd blijft. Aan mijn riem hangen sleutels, als teken van mijn functie. Mijn werk bestaat voor een groot deel uit plannen en controleren. Dagelijks neem ik met mevrouw Grant de taken door, zodat we overal op voorbereid zijn. Toch duiken er altijd weer verrassingen op...

A Footman Sleeping door Charles Bargue (1871)

[publiek domein, via The Metropolitan Museum of Art]

Livreiknecht Andrew Clay

Bent u ook zo onder de indruk van mijn uniform? Dat hoop ik wel, want daarvoor is het tenslotte ontworpen. Een zwarte kniebroek en een blauw gestreept vest, met daarover een zwarte jas die met zilveren biezen is afgewerkt. Witte kousen en schoenen met gespen. U moet mij eens naast mijn collega Thomas zien staan, dat is helemaal een fraai gezicht als we tijdens een chique diner de gerechten serveren, of bij de voordeur gasten verwelkomen. We rijden ook vaak mee op de koets, waarbij ik als eerste livreiknecht verantwoordelijk ben voor het welzijn van mevrouw Grant. Dat ik daarnaast ook extra taken uitvoer als persoonlijke bediende van Lord Abbington is eigenlijk ongebruikelijk. Ik vind dan ook dat er best iets tegenover mag staan.
Maar het werk van een livreiknecht bestaat niet alleen uit indruk maken. ’s Ochtends moeten we ook de zware kolenemmers naar boven sjouwen, of emmers heet water als iemand van de familie een bad wil nemen. Aan de andere kant... dergelijke krachtpatserij valt behoorlijk in de smaak bij de kamermeisjes...

Marianne uit Sense and Sensibility geeft een brief aan een livreiknecht
[Christine M. Demain Hammond, publiek domein, via Wikimedia Commons]

Lijfknecht Ernest Blake

Ik weet wat u wilt zeggen. Een beetje kerel kan zichzelf wel aankleden. Dat is natuurlijk helemaal waar. Maar weet een heer als kapitein Grant hoe hij al zijn kleding moet onderhouden? Of welke manchetknopen bij welke gelegenheid passen? Laat staan dat hij kan omgaan met alle versiering op een gala-uniform! Om hem van denkwerk over dat soort zaken te ontlasten, heeft hij wel degelijk een lijfknecht nodig. Dus als u een piekfijn uitgedoste heer ziet, bedenk dan voordat u hem complimenteert dat de eer eigenlijk een ander toekomt. Dank u wel.

Footman (morning) door Pyotr Nilus
[publiek domein, via Wikimedia Commons]

Butler meneer Turner

Zoals Lord Abbington hier heer des huizes is, zelfs nu hij meer werk aan zijn zoon moet overlaten, zo zwaai ik de scepter in de personeelsvleugel. Ik ben ervoor verantwoordelijk dat alles hier in huis op rolletjes loopt. Vanzelfsprekend houd ik toezicht op het mannelijke personeel... en op al het zilver, dus wees gewaarschuwd!

Personeel van de familie Acland in 1897 door Sarah Angelina Acland
[publiek domein, via Wikimedia Commons]

Bronnen
Mrs. Beeton’s Book of Household Management
Life below Stairs door Siân Evans 

The Rise and Fall of the Victorian Servant door Pamela Horn