vrijdag 27 november 2015

Happy Birthday!

Vandaag is het al weer een jaar geleden dat mijn debuutroman Op de vleugels van de wind verscheen.

Op donderdag 27 november 2014 was de boekpresentatie in de Oude Boerenherberg van het openluchtmuseum in Schoonoord. Volle zaal, ontspannen sfeer, enthousiaste reacties, een heleboel gesigneerde exemplaren.



Ik besloot mijn presentatie met een bedankje:
Tot slot wil ik iedereen bedanken die mij heeft geholpen op de weg hier naartoe, want alleen had ik dit niet gekund.
Allereerst dank ik God, die mij het talent om te schrijven heeft gegeven.
Dan mijn familie die er altijd voor mij is geweest, en speciaal mijn moeder die ook veel tijd in dit boek heeft gestoken. (Bedankt, mam!)
En verder iedereen die heeft geholpen, gebrainstormd, aangemoedigd, proefgelezen, voor mij heeft gebeden of mij op welke manier dan ook heeft gesteund: Dank je wel!

Inmiddels kan ik daar een groep aan toevoegen: de lezers!
Mensen die ik persoonlijk ken, mensen die spontaan een lieve reactie op mijn Facebookpagina achterlieten, en velen die gewoon anoniem zijn gebleven. Dank je wel!

Zonder jullie was Op de vleugels van de wind niet zo’n succes geworden! Ik hoop dat jullie ervan genoten/genieten om samen met Katie en de andere personages op reis te gaan naar 19e eeuws Amerika.

vrijdag 29 mei 2015

Over korsetten en crinolines

Eigenlijk wilde ik dit bericht de titel 'Katies ondergoed' geven, maar ik weet niet hoe Google Safe Search en andere filters daarmee omgaan. :-)
En ook al zou een Victoriaanse dame als Katie Shellesdale zich verslikken in haar thee, vuurrode wangen krijgen en misschien zelfs wel flauwvallen, ik verzeker jullie dat alle afbeeldingen die ik laat zien heel fatsoenlijk zijn.

Laten we beginnen bij het bekendste onderdeel van 19e-eeuws ondergoed. Wie herinnert zich deze scene uit Titanic?

De 'korsetscene' uit de film Titanic
Het korset van Rose wordt met harde hand vast geregen. In de 19e eeuw (en ook nog in 1912) dragen alle vrouwen een korset. Beroemd is de wespentaille van de rijke dames, maar ook een vrouw uit de arbeidersklasse (Megan bijvoorbeeld) zal een korset dragen. Men vindt dat het zwakkere vrouwenlichaam die ondersteuning nodig heeft. De steun wordt gegeven door baleinen aan de zijkant, het slanke figuur ontstaat door de veters aan de achterkant stevig aan te trekken. Omdat verreweg de meeste vrouwen geen hulp van een kamenier krijgen bij het kleden, zorgen haakjes aan de voorkant ervoor dat zij het ding ook zelf aan en uit kunnen doen.
Zijden corset, mogelijk gemaakt in Frankrijk of Groot-Brittannië, 1864
© Victoria and Albert Museum, London
www.vam.ac.uk

Dit zijden korset met kant langs de zoom komt uit 1864. Zou Katie iets soortgelijks hebben gedragen?
Het korset is niet de eerste van alle lagen die schuilgaan onder die prachtig versierde japonnen. Het begint 's ochtends met een lang hemd, of chemise, dat het moeilijk te wassen korset moet beschermen:

Vlnr: linnen chemise 1840–59, chemise jaren 1850,
combinatie van chemise en onderbroek jaren 1890
www.metmuseum.org

En laten we de lange onderbroek niet vergeten! Katie draagt er eentje met strikjes, zoals je tot haar grote schaamte kunt lezen op pagina 208 in 'Op de vleugels van de wind'. Eigenlijk werd de onderbroek pas sinds 1820 door vrouwen gedragen, en hij bestaat alleen uit twee pijpen en een koord om het middel. Zo kan Katie gemakkelijk de kamerpot gebruiken!
Links: katoenen onderbroek jaren 1870, rechts: linnen onderbroek jaren 1840
www.metmuseum.org

Sokken en schoenen volgen daarna, want als ze eenmaal haar rokken draagt, wordt dat een stuk lastiger.

Nu volgt dat stijve, vast geregen korset dat Katie haar slanke middel geeft, haar boezem omhoogduwt en voor haar rechte houding zorgt. Over het korset volgt een nieuwe beschermlaag in de vorm van een soort hemdje, zoals je hieronder ziet. Het zou tenslotte jammer zijn als het lijfje van een dure japon wordt beschadigd.
Katoenen hemdje, jaren 1870
www.metmuseum.org

Nu komen we bij een andere bijzonderheid: de crinoline, die haar jurk wijd laat uitstaan. Het ziet eruit als een belachelijk gevaarte, maar het was een hele verbetering in vergelijking met de acht of negen onderrokken die nodig waren voor hetzelfde effect. De crinoline is veel lichter, gemaakt van stalen hoepels en kan enorme proporties aannemen. In een modieuze rok kan wel 40 meter zijde gaan!
Links: prent uit Punch, augustus 1856, [Public domain], via Wikimedia Commons
Rechts: frame van een crinoline, jaren 1860, © Victoria & Albert Museum, London

Bedenk wel dat de arbeidersklasse het praktischer aanpakt. Het kost heel veel moeite om de crinoline over het hoofd aan te trekken! Kijk maar eens naar deze komische fotoserie (sorry, 't is wel even scrollen...).

[Public domain], via Wikimedia Commons

Over de crinoline gaat een petticoat. Niet zo'n wit tulen geval uit de jaren '50 natuurlijk. Deze is bijvoorbeeld van katoen en heeft een mooi afgewerkte zoom.
Wit katoenen korset en witte petticoat,
jaren 1840/1850
Kent State University Museum
kent.pastperfect-online.com
Toch is het niet de bedoeling dat iemand er iets van ziet. Katie heeft speciaal geleerd hoe ze moet gaan zitten zonder dat haar crinoline omhoog wipt.

Nu ze dit alles heeft aangetrokken, is het eindelijk tijd voor de elegante overkleding die wél iedereen mag bewonderen.

En dan te bedenken dat een rijke dame zich een paar keer per dag moet omkleden!

vrijdag 24 april 2015

De koningin van het bal

Research doen moet je leren. Net als schrijven en al die andere dingen. Maar vanaf het begin vond ik het ontzettend leuk om details op te zoeken voor Op de vleugels van de wind. Eén van de eerste kledingstukken was Katies hemelsblauwe baljapon:
De nieuwe japonnen werden de volgende ochtend bezorgd en ze waren perfect. Katie was verrukt van het model en de schitterende lichtblauwe kleur die het hemelsblauw van haar ogen versterkte. 
Het lijfje was afgezet met een smalle ruche van tafzijde bij de hals en open schouders. Kleine satijnen roosjes en kraaltjes versierden de korte mouwen en het midden van het lijfje, en zorgvuldig gedrapeerde parelsnoertjes maakten het geheel compleet. Langs de dubbele tafzijden rok hingen satijnen linten met roosjes omlaag. De onderrok was langer dan de bovenrok, maar van dezelfde kleur, met een brede ruche in een donkerder tint. Katie voelde zich nu al de koningin van het bal.

Baljurk ca 1860
[Public domain], via The Metropolitan Museum of Art

Benieuwd of Katie echt de 'koningin van het bal' wordt? Lees verder in Op de vleugels van de wind. (Het bal begint op pagina 301.)

zaterdag 4 april 2015

Toen werd het morgen

Oftewel: hoe een klein narcisje Pasen beleeft…


Langzaam kwam de zon op in de graftuin. Voorzichtig draaide ik mijn kopje naar het licht en probeerde zoveel mogelijk warmte op te vangen. Hopelijk werd het een mooie dag, dat konden we wel gebruiken nadat de afgelopen nacht zo rumoerig was geweest. Gelukkig hadden ook de narcissen om mij heen de stampende soldatenvoeten overleefd.

Ja, ons rustige bestaan was ruw verstoord. Eerst door een begrafenis op vrijdag. Het rotsgraf was in gebruik genomen, een grote steen was voor de ingang gerold. Soldaten marcheerden door de tuin en hielden de wacht over een dode.
Maar afgelopen nacht was alles veranderd. Nu het ochtend werd en het licht op het punt stond de duisternis te verdrijven, was de steen weer teruggerold. Het graf was leeg, de soldaten waren weg. Een rustige, vredige ochtend voor het groepje narcissen in de graftuin.

Maar vrijwel direct wist ik dat het niet zo zou zijn. Een sterke, zoete geur drong door tot de tuin, enkele vrouwen liepen naar het graf. Het heerlijke aroma kwam uit een kruikje. Ik begreep dat zij hun liefde en zorg wilden betonen aan de gestorvene. Dat was heel vriendelijk van ze, maar het was niet langer nodig.

freelyphotos.com
De vrouwen schrokken van de weggerolde steen, ze ontdekten dat er niemand meer in het graf lag, en halsoverkop renden ze de tuin weer uit. Het kruikje met olie plofte naast mij op de grond en plette bijna een van mijn soortgenoten. Desondanks maakte de zoete geur mij blij.

Het duurde niet lang voordat er opnieuw mensen naar de graftuin kwamen. Ze liepen hard, want ik kon het gedreun tot in mijn wortels voelen. Bij de aanblik van stampende sandalen kromp ik ineen, maar ze raakten mij niet. Ze renden regelrecht naar het graf met hun bezorgde blikken.

Waarom die zorgen? vroeg ik me af. Was dit niet het beste nieuws dat ze konden krijgen? Het einde van de dood? Nieuw leven? Denk niet dat die begrippen mij onbekend zijn. Het kleine bolletje van de narcis stopt men diep in de zwarte aarde. Hoe groot is de vreugde wanneer er in het voorjaar een prachtige, gele bloem opkomt! Triomfantelijk, het gezicht naar de zon gericht, als winnaar!

De mannen vertrokken, druk met elkaar discussiërend over de betekenis van een leeg graf. Ik wilde dat ik het hen kon toeschreeuwen, dat ik hen kon overtuigen: Er is nieuw leven! De dood heeft niet het laatste woord!

Er plofte opnieuw iets naast mij neer, vrouwenhanden raapten het vergeten kruikje op. Ach, was een van hen achtergebleven? Ze lag op haar knieën en het was duidelijk dat ze veel verdriet had. Haar tranen vielen op de grond, ze begroef haar handen in het zand. Haar schouders schokten.

‘Waarom huil je?’ vroeg een vriendelijke stem, een eindje verderop. ‘Wie zoek je?’

Nou, als dat nog niet duidelijk was in een graftuin met een leeg graf…

Maar mijn sarcasme verdween toen de man een stap dichterbij kwam. Het was alsof de zon helderder ging schijnen, alsof alles om mij heen werd verwarmd door zijn aanwezigheid.

De vrouw snifte en veegde langs haar wangen. ‘Als u hem hebt weggehaald, vertel me dan waar u hem hebt neergelegd…’

Ah, ze dacht dat hij de tuinman was. Ik schudde mijn kopje. Beslist niet! De tuinman was aardig, hoor. Hij zorgde goed voor ons en behandelde ons met respect. Maar deze man… Het ging veel verder dan goede zorgen. Ik voelde dat hij mij kende, dat hij precies wist hoe ik in elkaar zat, tot het kleinste meeldraadje toe. Hoe ik was gegroeid uit een klein bolletje onder de grond.

De man zei haar naam, Maria, en ineens zag de vrouw het ook. Ze noemde hem haar meester en rende op hem af.

pixabay.com
Hij stak zijn handen uit en ik zag de tekenen van marteling op zijn lichaam. Zware mishandeling, de doodstraf. Deze man wist wat lijden was, hij kende pijn. Hij had de dood meegemaakt, zoals een narcisbolletje dat in de grond wordt gestopt. Maar hij wist ook dat het nodig was geweest om volle bloei mogelijk te maken.

De vrouw wist het nu ook. Haar ogen sprankelden van vreugde, terwijl ze opkeek naar de man die haar het geschenk had gegeven van een leven in volle bloei.

Allebei verlieten ze de tuin. De zon stond inmiddels veel hoger aan de hemel. Ik hief mijn kopje en verwelkomde haar warmte. Het was toch een stralende morgen geworden.

vrijdag 27 maart 2015

Zwijmelen bij Victoriaanse kostuums

Altijd als ik naar kostuumdrama kijk, ben ik gefascineerd door de prachtige japonnen. Zien de dames er vaak niet schitterend uit?
En hoewel ik blij dat ik zonder hoepelrok en met spijkerbroek over straat kan lopen, droom ik er dan toch even bij weg.
Voor iedereen die net zo van historische kostuums houdt als ik, laat ik vandaag een dagelijkse japon zien uit Katies kledingkast.

De laatste blik in de spiegel stemde Katie tevreden. Ze had zich bescheiden gekleed, in een japon van blauwgrijze tafzijde met pofmouwtjes en kleine versieringen van zwart koord en kraaltjes. Niet te frivool gezien de familieomstandigheden, maar mooi genoeg om te laten zien dat ze weer klaar was voor het sociale leven...   
(uit: Op de vleugels van de wind)



Japon uit de jaren 1850
[Public domain], via The Metropolitan Museum of Art

Krijg jij ook de indruk dat dit wel een beetje chique is voor een 'dagelijkse japon'? Misschien is onze definitie van 'dagelijks' wat veranderd...

Zie je op je mobiel niet alle afbeeldingen? Schakel dan over naar de internetversie van de site.



zaterdag 14 februari 2015

Victoriaanse Valentijnsdag

Vandaag is het Valentijnsdag. En hoe kan ik daar als schrijfster van een romantisch boek nu niet bij stilstaan?

De Victoriaanse tijd was vol romantiek (althans, voor de enigszins welgestelde mensen), maar toch was ik verrast toen ik in het kostuumdrama Cranford voor het eerst Victoriaanse Valentijnskaarten zag. Het zou me niet moeten verbazen met al die sentimentele liefdesbrieven en -gedichten, en schattige plaatjes van engeltjes, elfjes en tortelduifjes. In sommige plaatsen gaf men zelfs meer uit aan Valentijnsdag dan aan Kerst!

Valentijnskaart 1862: "My dearest Miss, I send thee a kiss",
geadresseerd aan Miss Jenny Lane van Crostwight Hall (Norfolk)

[Public domain], via Wikimedia Commons

Veel kaarten waren handgemaakt en rijk versierd: van linten en droogbloemen tot echte haarlokken. Er konden eigen versjes op staan of gedichtjes uit een krant of tijdschrift. Rond 1810 verschenen de eerste commerciële Valentijnskaarten in Engeland.

In Amerika was Esther Howland de eerste ondernemer op gebied van Valentijnskaarten.

Valentijnskaart van Esther Howland, circa 1850:
"Weddings now are all the go,
Will you marry me or no?"

[Public domain], via Wikimedia Commons

Als 19-jarige jongedame was ze zo gefascineerd door de eerste kaart die ze zelf ontving, dat ze enthousiast aan de slag ging met papier en kant. Ze showde ze in haar vaders boekhandel, stuurde haar broer als vertegenwoordiger op pad en kreeg binnen enkele weken opdrachten tot $ 5.000!
Tegen de jaren 1870 zat haar bedrijf op een verkoop van $ 100.000 per jaar, maar dat waren niet alleen Valentijnskaarten. Hoe dan ook een hele prestatie voor een vrouw in die tijd!

Whitney Valentijnskaart, 1887.
In 1881 verkocht Esther Howland haar onderneming aan de George C. Whitney Company.

[Public domain], via Wikimedia Commons

Uit de jaren 1890 kennen we de fijne, gedetailleerde kaarten die een inspiratie vormen voor creatievelingen en vintage scrapbookers van nu (waaronder ikzelf). Uitbundige versiering, bloemetjes, kraaltjes, goudrandjes, lagen papier en stof...

Ze werden geïmporteerd uit Engeland en Duitsland en de Amerikaanse hoogste klassen betaalden er zo $ 25 voor.

Klein pop-up kaartje (5 cm) uit circa 1920
[Public domain], via Wikimedia Commons

Rond de eeuwwisseling kwamen staande 3D-kaarten en pop-upkaarten in de mode, soms met honingraatpapier. Er waren poppetjes die met hun armen of benen konden zwaaien of vogeltjes die met hun vleugels fladderden. Is het niet romantisch?

Voor mij tijd om af te sluiten met een nostalgische Valentijnsgroet en lekker zelf te gaan knutselen! Fijne Valentijnsdag!

freevintageillustrations.com


Bronnen:
http://www.thecompletevictorian.com/ValentinesDay.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Valentine's_Day

zondag 1 februari 2015

Op een emigrantenschip, deel 2 - De tussendekpassagiers

De vorige keer heb ik laten zien hoe Katie de lange reis naar Amerika doorbracht, vandaag nemen we een kijkje bij de tussendekpassagiers.

Het tussendek, dat is een beetje een vreemde naam, maar hij geeft wel duidelijk weer in welke ruimte de arme passagiers verbleven: een extra laag tussen het hoofddek en het vrachtruim. Dit is Katies eerste indruk in Op de vleugels van de wind:

Stapje voor stapje gingen ze de ruwe, houten trap af. Het was halfdonker daar beneden en Katie voelde een rilling over haar rug gaan. Over de grond verspreid lag rommel, overal. Ze durfde geen moeite te doen om te zien wat het was. De geur deed haar denken aan de krappe arbeiderswoninkjes in Londen die ze de laatste tijd met Rosemary had bezocht om eten of tweedehandskleding te brengen. Bedompt, vettig en vies. Ze duwde een zakdoekje tegen haar neus.
Klinkt niet zo prettig, hè? Voor de scheepvaartmaatschappijen waren de arme passagiers simpelweg een soort vracht om mee terug te nemen naar Amerika. Stouw er zoveel mogelijk in één ruimte en je maakt zoveel mogelijk winst.

De emigranten door Charles Emmanuel Jadin
musée des Beaux-Arts de Bernay [Public domain], via Wikimedia Commons


Op het tussendek was het vaak schemerig en benauwd. Er komt niet veel frisse lucht binnen en je zit daar met meer dan honderd mensen op elkaar gepropt. Dus je kunt je wel voorstellen dat het geen pretje was, zeker niet bij slecht weer!

Steerage passengers after Arthur Boyd Houghton
[Public domain], via The Metropolitan Museum of Art

maandag 26 januari 2015

Op een emigrantenschip, deel 1 - De hutpassagiers

Uit 'Op de vleugels van de wind':
‘Ach, kind.’ Mevrouw Burton keek zo bezorgd dat Katie bijna in tranen uitbarstte. ‘Je hebt een moeilijke tijd achter de rug, hè? Het gezelschap van de anderen zal je afleiden, dat is juist goed. Niemand zal het raar vinden als je alleen een kopje thee drinkt en geen champagne.’
Katie zuchtte. ‘Goed dan.’
De hutten kwamen direct uit op de salon, waar twee lange mahoniehouten tafels stonden met aan weerszijden daarvan gestoffeerde sofa’s. Er lag dik, groen tapijt en het behang had bloemmotieven in goudkleur. Het licht kwam van boven via vensters over bijna de gehele lengte van het plafond. Er stond champagne klaar om de afvaart te vieren.
Zullen we een kijkje nemen in de salon waarin Katie een groot deel van de reis naar New York doorbrengt? Er zijn niet veel plaatjes van, dus ik was heel blij toen ik deze op Pinterest vond, al is hij waarschijnlijk iets ouder dan 'mijn' Hannah Cook uit 1856.

Reizen in een hut was duurder dan op het tussendek en er waren niet zo heel veel rijke passagiers, dus er is ruimte genoeg om te relaxen. Je deed een spelletje, kletste met de andere dames, je kon zitten lezen. Een brief schrijven… Als er niet al te hoge golven waren, haalden ze hun borduurraam tevoorschijn...

En kijk ook eens naar de deuren van de hutten. Zie je de ventilatieroosters die zulke dramatische gevolgen voor Katie hebben?

De volgende keer laat ik zien hoe de tussendekpassagiers zoals Megan, Jim en Scotty leefden.

Zie je op je mobiel niet alle afbeeldingen? Schakel dan over naar de internetversie van de site.