zondag 30 augustus 2020

Sikkels klinken, sikkels blinken...

Het oude oogstlied roept bij mij een romantisch plaatje op van een glooiend goudgeel graanveld met een vrolijke groep maaiers.

Sikkels klinken, sikkels blinken,
Ruisend valt het graan
Voor een arbeider of kleine boer als Matthew Wilson uit mijn roman De draad die ons verbindt is het in werkelijkheid behoorlijk afzien tijdens de zomermaanden. Lange dagen, zwaar werk. Overigens, ook voor rijke boeren als Howell is dit een drukke tijd, ook al kan hij waarschijnlijk veel aan het personeel en de machines overlaten.

Harvest Rest door George Cole
[Public domain], via Wikimedia Commons

Harvest Time door Myles Birket Foster
[Public domain], via Wikimedia Commons

Ten tijde van De draad die ons verbindt zijn er grote verschillen. Een rijke herenboer als Howell heeft in 1881 al geïnvesteerd in een maaimachine of zelfbinder, wat het werk aanzienlijk gemakkelijker en sneller maakt (maar waardoor ook arbeiders werkloos raken).

Oak Hill Farm is met zo’n zes hectare veel kleiner, en Matthew is dan ook nog steeds aangewezen op het maaien met de zeis. Flora Thompson schrijft in haar memoires Lark Rise to Candleford over dit onderscheid:

Op de velden waar de oogst was begonnen, was het druk en bedrijvig. Destijds was de mechanische maaier met lange, rode, draaiende armen als molenwieken al in de omgeving verschenen; maar hij werd door de mannen beschouwd als een hulpmiddel, een speeltje voor boeren; de zeis deed nog steeds het meeste werk en ze dachten niet dat die ooit zou worden vervangen. Dus terwijl de rode wieken in één veld draaiden en de jongeman op de bestuurdersstoel van de machine opgewekt naar zijn paarden riep en vrouwen hem volgden om het koren in schoven te binden, scherpten in het volgende veld een groep mannen hun zeisen en maaiden met de hand, zoals hun vaders dat vóór hen hadden gedaan.

In de oogsttijd worden veel rondtrekkende arbeiders ingehuurd. Sommigen daarvan keren jaar na jaar terug naar dezelfde boerderijen, zoals grote en kleine Pat en Mikey uit Ierland.
Het oogsten is echt teamwork met een rij maaiers, iemand die de aren verzamelt en daarachter de bindsters (vrouwen en oudere kinderen) die de schoven met gevlochten draad binden en ze vervolgens rechtop zetten, zodat ze kunnen drogen.
In elke regio gelden eigen tradities rond het maaien en binden van de laatste schoof. In Shropshire heet deze ‘the mare’ en wordt hij als een soort trofee beschouwt.

Illustratie uit The Book of the Farm, Henry Stephens, 1851
[No restrictions], via Internet Archive Book Images, Flickr

Om de zeis gedurende de werkdag scherp te houden, draagt de maaier een strekel of wetsteen bij zich, die hij met enige regelmaat langs het blad strijkt. Maar echte beschadigingen worden aangepakt door de zeis te haren: met een speciale hamer worden op een klein aambeeldje de oneffenheden uit het blad geklopt. Op het schilderij hieronder is een man daarmee bezig. Echt een precisieklusje! Ikzelf vond het ontzettend leuk dat mijn tante nog een haarspit en haarhamer in haar schuur bleek te bewaren.

Haymaking door Léon Augustin Lhermitte
[Public domain], via Wikimedia Commons

Nadat de schoven enkele weken hebben staan drogen, worden ze op een platte wagen naar de boerderij gebracht. Er zijn veel handen nodig om ze te verzamelen en netjes op de kar te laden (met de halmen naar binnen) met een hooivork. 

The last load door George Cole
[Public domain], via Wikimedia Commons

Als alles is opgeladen, mogen de vrouwen uit de omgeving aren lezen. Ik moet toegeven dat ik dit gebruik vooral kende uit het Bijbelverhaal van Ruth, maar ook in Engeland verzamelt men op deze manier graan om zelf de winter door te komen.

The gleaners door Alexander Mann
[Public domain], via Wikimedia Commons

Tja, en dan is het wel begrijpelijk dat het einde van deze drukke en enerverende oogsttijd uitbundig wordt gevierd. Grote boeren organiseren vaak een eigen feest voor hun (vaste en ingehuurde) personeel met goed eten en veel bier. Het gaat er vaak vrij ruw aan toe met drinkspelletjes en dansen.
Gelukkig gelden ook hier per dorp eigen tradities, zodat ik in de gelegenheid was om een centraal feest midden in Almsbrick te houden. Hier kan Prudence Eileen uitdagen en Matthew de confrontatie met Edmund aangaan. En uiteindelijk kunnen Matthew en Eileen nader tot elkaar komen... Of toch niet? ;-)

The Lovers door Henri Martin
[Public domain], via Wikimedia Commons

zaterdag 15 augustus 2020

Schaapjes op het droge

Nee, dit bericht gaat niet over de hoogte van mijn salaris of de toestand van mijn bankrekening. ;-) We gaan terug naar het dorp Almsbrick uit De draad die ons verbindt. Vandaag vertel ik iets meer over Oak Hill Farm, de boerderij die Matthew probeert over te nemen en op te knappen. Het uiterlijk zien jullie via Pinterest (de woning is te huren voor een vakantie in victoriaanse stijl).




Veruit de meeste boerderijen in victoriaans Engeland worden gepacht van een landheer, zoals in dit geval Sir Alfred Almsworth (maar ook William, de graaf van Rassmore uit mijn andere roman Thuis op Dunleigh Hall). Gereedschappen, werktuigen, dieren, etc. zijn wel het eigendom van de boer. En omdat de dieren nu eenmaal de leukste plaatjes opleveren, gaan we daar vooral naar kijken! 

Shropshire-schapen

De BBC-serie Victorian Farm, waarin drie historici een jaar lang op Victoriaanse wijze een boerderij in Shropshire bestieren, was voor mij een belangrijke informatiebron én de reden dat mijn roman in deze regio speelt. In Shropshire hield men veel schapen, zo ook op Oak Hill Farm. Het Shropshire-schaap heeft een zwarte kop en poten. Het is een sterk ras dat goede wol levert. Ze krijgen vaak tweelingen. Een Engels rijmtje zegt dat een ram bij de ooien op Guy Fawkes’ Day (1 november) zorgt voor lammeren op Old Fool’s Day (1 april).

Shropshire schapen op Acton Scott Historic Working Farm
door Shropshire & Telford TSB [CC BY 2.0], via Flickr

In twee heel verschillende boeken (Het herdersleven van James Rebanks en Ver van het stadsgewoel van Thomas Hardy) vond ik de methode om een weeslammetje door een andere ooi groot te laten brengen. Dat paste zo goed bij het thema van De draad die ons verbindt dat ik het beslist in mijn roman moest verwerken. De geboorte van de eerste lammetjes is één van mijn favoriete scenes geworden!

Lam onder mammies toeziend oog (is het geen schatje?)
door Shropshire & Telford TSB [CC BY 2.0], via Flickr

Daarnaast komt het wassen van de schapen aan de orde (in het koude voorjaarswater van de beek, brr!) en enkele dagen later (als de olieproductie weer op gang is gekomen) het scheren.

Bij het wassen werken de boeren en arbeiders uit Almsbrick samen, behalve degenen (zoals boer Howell) die rijk genoeg zijn om eigen herders en een eigen bassin te hebben. Eenmaal gewassen zijn de schapen eenvoudig naar de juiste boerderij terug te leiden, omdat hun lammeren daar zijn achtergebleven.

Schapen wassen in de beek
door Percy Benzie Abery [CC0], via Wikimedia Commons

Vervolgens strijken rondtrekkende scheerders op Oak Hill Farm neer. Het scheren is zwaar en intensief werk. In Matthews dagen wordt het nog met een soort schaar gedaan, zoals op de foto hieronder.

Schapen scheren
door  Joseph E. Wing [Public domain], via Wikimedia Commons

Smokey, het werkpaard

Meer dan een boerderijdier is het paard waarmee Matthew werkt. Smokey is een Shire, een groot en sterk paardenras, dat ook gewillig is en daardoor prettig om mee te werken. Er wordt gezegd dat de Shire in staat is vijf ton te trekken. Hij is dus zeker geschikt voor de ploeg of een volgeladen hooiwagen. Met zo’n zes hectare is Oak Hill Farm geen erg grote boerderij, maar toch is het praktisch onmogelijk om het werk gedaan te krijgen zonder een goed paard. De trouwe Smokey is voor Matthew onmisbaar!

Ploegen met een Shire op Acton Scott Historic Working Farm
door Shropshire & Telford TSB [CC BY 2.0], via Flickr


Tamworth-biggen

Ook de varkens heb ik overgenomen van Victorian Farm. De roodharige Tamworths hebben lange snuiten. Het oude ras groeit niet snel en werd daardoor minder populair, maar tegenwoordig komen ze weer steeds meer voor als scharrelvarkens.

Tamworth-varkens
door Petefromstaffs, via Pixabay

Ze staan vrij hoog op de poten en kunnen hard lopen, zoals ook de arme Prudence ondervindt. Zoek op internet maar eens naar de Tamworth Two, een tweetal dat in 1998 bij een Engels abattoir aan de slagers wist te ontkomen. Ze waren meer dan een week voortvluchtig en ontkwamen door alle media-aandacht uiteindelijk aan hun lot.

Als Matthews varkens niet weer ontsnappen, zullen ze wel gewoon bij de slager belanden... maar dat is gelukkig pas na afloop van De draad die ons verbindt!

zondag 2 augustus 2020

Rondleiding door het dorp Almsbrick

Vandaag gaan we met zijn allen een flinke wandeling maken. Ik laat jullie graag de belangrijkste plaatsen van Almsbrick zien, het dorp waarin mijn roman De draad die ons verbindt zich afspeelt.
Voor veel gebouwen vond ik inspiratie bij het openluchtmuseum Blists Hill Victorian Town. Ik heb ze alleen soms verplaatst naar locaties die ik persoonlijk handiger vond. De bakker naast de kruidenier, bijvoorbeeld...   

Image by Vinson Tan from Pixabay

We nemen de hoofdweg als uitgangspunt, en starten onze wandeling vanaf Almsbrick Manor, het landhuis van Sir Alfred en Lady Almsworth. Vandaar is het ongeveer tien minuten lopen naar het dorp. Dat kunnen echter enerverende minuten zijn, zoals Eileen Brady tijdens haar eerste wandeling heeft ervaren! Wij lopen ontspannen langs bossen en struikgewas tot we de bewoonde wereld naderen.

De kerk van dominee Greenwood

De kerk (eigenlijk Holy Trinity Church in Holdgate)
door Roger Kidd [CC BY-SA 2.0], via Wikimedia Commons

Rechts van de hoofdweg springt de grote zandstenen kerk met de dikke massieve toren direct in het oog. Hij heeft een mooie gebeeldhouwde deuropening en op de top van de vierkante toren is een versierde borstwering met hoektoppen. De klok in de toren is voor veel dorpsbewoners van groot belang om bij de tijd te blijven; ook Eileen maakt er een paar keer gebruik van.

Rondom de kerk liggen oude graven, sommige al eeuwenoud en scheefgezakt. Andere, zoals die van Herbert Trench, zijn helaas recenter.

De school van meester Timmons

Tegenover de kerk ligt de school, aan de linkerzijde van de hoofdweg. Het verharde plein is ommuurd met de rode stenen waaruit ook het gebouw is opgetrokken. Een smeedijzeren hekje leidt naar de ingang met puntdak.

De school (in Blists Hill Victorian Town)
door David Nixon [CC BY-SA 2.0], via Geograph

Er gaan zo’n 40 kinderen tussen de 5 en 14 jaar naar deze school en die zitten voornamelijk in één lokaal bij meester Timmons. Dat vraagt om improvisatietalent van onze jonge schoolmeester. Hij krijgt wel wat hulp van twee oudere leerlingen, de monitoren. De lessen zijn van 9.00 uur tot 12.00 uur en van 14.00 uur tot 16.30 uur.

Voor de allerkleinsten is er een aparte ruimte en begeleiding door juffrouw Bassett. Dat er soms al ukkies van twee jaar in haar klas zitten, is uit nood geboren. Als de school ze niet zou opvangen, houden de ouders hun oudere kinderen thuis om op te passen, aangezien zijzelf moeten werken.

Sinds 1880 is onderwijs officieel verplicht voor kinderen tot 10 jaar. Toch kan meester Timmons er weinig tegen uitrichten dat de helft van zijn leerlingen in de oogsttijd wegblijft om op het land de handen uit de mouwen te steken.

Klaslokaal (Blists Hill Victorian Town)
door John Morris [CC BY-NC-SA 2.0], via Flickr

De smederij van Downes

We komen bij een kruising, en op deze strategische plek vinden we rechts de werkplaats van smid Downes met een grote, openstaande deur.

Smederij (Blists Hill Victorian Town)
door Andrew M. Whitman [CC BY-NC-ND 2.0], via Flickr

Terwijl de vakman in zijn leren schort een paardenbeen tussen zijn knieën klemt, staat onder de boom al een tweede dier op nieuwe hoefijzers te wachten. Het werk is belastend voor de rug en begint de oudere smid zwaar te vallen. Omdat hij zelf geen zoon heeft die het bedrijf kan overnemen, is hij blij met de terugkeer van zijn leerling Tom Merchant.

A farrier shoeing a ploughhorse door Edward Robert Smythe
[Public domain], Wikimedia Commons

Ook Tom hoeft niet te klagen over gebrek aan werk, aangezien werkpaarden op de boerderij zo’n zes weken met de ijzers doen. Naast het beslaan van de paarden maakt en repareert hij bovendien gereedschap als ploegen en eggen, of spades en seizen.

De praktijk van dokter Goodwin

Vlakbij hetzelfde kruispunt, maar dan aan de linkerzijde van de hoofdweg, staat een fraaie cottage. Het is de woning die dokter Goodwin huurt van Sir Alfred Almsworth.